Ở những nơi đã có Công đoàn cơ sở, NLĐ sẽ gia nhập và hoạt động công đoàn tại Công đoàn cơ sở và Công đoàn cơ sở sẽ đại diện cho NLĐ để đưa ra tiếng nói của NLĐ và được bảo vệ quyền lợi trong quan hệ đối trọng với doanh nghiệp.
Ở những nơi chưa có Công đoàn cơ sở thì NLĐ sẽ gia nhập và hoạt động công đoàn tại Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở và Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở sẽ thực hiện các trách nhiệm của Công đoàn cơ sở đối với NLĐ. Công đoàn cấp trên cơ sở có quyền và trách nhiệm vận động NLĐ gia nhập công đoàn, thành lập Công đoàn cơ sở tại doanh nghiệp và có quyền yêu cầu doanh nghiệp và cơ quan quản lý Nhà nước về lao động ở địa phương tạo điều kiện và hỗ trợ việc thành lập Công đoàn cơ sở. Doanh nghiệp phải tạo điều kiện thuận lợi cho việc thành lập Công đoàn cơ sở và khi Công đoàn cơ sở được thành lập thì doanh nghiệp phải thừa nhận và tạo điều kiện thuận lợi để Công đoàn cơ sở hoạt động.
Bạn đọc có thể tham khảo Quy trình 12 – Thành lập Công đoàn cơ sở tại Phần 2, Chương I Quyển Sổ tay này.